Rất vui được gặp lại quý vị và các bạn trong video mới nhất của Tapchihifi TV. Rất nhiều người khi chuyển từ các định dạng analog truyền thống sang nhạc số có nhu cầu số hóa bộ sưu tập đĩa than để có thể chơi nhạc từ các nguồn như music server. Với số đông, điều này không thực sự cần thiết, thế nhưng đây cũng là một cách sao lưu hiệu quả để đề phòng trường hợp hỏng hóc, nhất là khi trong bộ sưu tập có những album thuộc loại hiếm, có tuổi đời lên đến vài chục năm và không còn được phát hành nữa. Trong những trường hợp như vậy, việc sao lưu lại dưới định dạng digital sẽ là ưu tiên hàng đầu.
Quá trình chuyển đổi đĩa than sang định dạng digital có thể rất nhanh và đơn giản, nhưng cũng có thể phức tạp và tiêu tốn khá nhiều thời gian. Giống như chuyển nhạc từ đĩa CD lên máy tính, người dùng càng đầu tư công sức, thời gian bao nhiêu thì kết quả sẽ càng mĩ mãn bấy nhiêu. Một số hãng cung cấp các mâm đĩa than có cổng USB với giá rất rẻ, cho phép người nghe cắm trực tiếp vào máy tính. Thao tác sao lưu sẽ chỉ mất vài cái click chuột. Thế nhưng, đây không phải là cách tốt nhất để số hóa định dạng đĩa than.
Muốn làm như vậy, người dùng sẽ phải rửa sạch đĩa, tinh chỉnh mâm đĩa than và cartridge, mua một bộ chuyển tín hiệu từ analog sang digital hay còn gọi là ADC, lựa chọn một phần mềm nhận tín hiệu đĩa than cao cấp và cuối cùng là thu lại đĩa than dưới dạng chất lượng cao. Sẽ có nhiều phương pháp và kỹ thuật khác nhau để làm điều này, nhưng nếu làm đúng, người dùng chỉ cần bỏ công ra đúng một lần mà thôi.
Việc vệ sinh đĩa than bình thường vốn đã là điều quan trọng, khi chuyển sang định dạng digital lại càng trở nên quan trọng hơn vì điều này có ảnh hưởng trực tiếp đến file nhạc sau khi thu xong. Nếu người dùng không có máy vệ sinh đĩa than thì đây chính là lúc nên mua cho mình một chiếc. Đĩa than sau khi vệ sinh không chỉ nghe hay hơn bình thường mà còn giúp tạo ra những bản thu digital với chất âm sạch, không bị nhiễu do không có tĩnh điện hay bụi làm ảnh hưởng đến chất lượng.
Chất lượng của mâm đĩa than, tay cơ, kim đĩa than và phono preamp cũng góp phần không nhỏ vào chất lượng cuối cùng của bản thu. Nếu người dùng đang sử dụng một mâm đĩa than rẻ tiền nhưng lại có quá nhiều bản thu có giá trị cao, hãy tìm cho mình một mâm đĩa than chất lượng tốt hơn. Trước khi tiến hành chuyển đổi, hãy tinh chỉnh lại lực tì dọc kim và góc tì kim dọc, sau đó dùng một đĩa stroboscope để kiểm tra lại tốc độ xoay mâm đĩa than xem có chuẩn xác không. Đối với phono cartridge, các đặc tính của nó rất đa dạng, từ đáp tuyến tần số, khả năng đáp ứng các dải tức thời, âm trường và những đặc điểm về chất âm khác, cần ghi nhớ rằng những đặc điểm này sẽ thể hiện rõ trên file nhạc sau khi chuyển đổi.
Tương tự như vậy, chất âm của chính phono preamp cũng sẽ được thể hiện trên mỗi đĩa mà người nghe chuyển sang định dạng digital. Trước khi tiến hành chuyển đổi, hãy tối ưu lại tải của phono preamp cho khớp với kim. Nếu như phono preamp đang dùng là loại lắp bóng đèn điện tử, hãy chọn những loại bóng có độ nhiễu ồn thấp. Phono preamp có hai loại, một là phono preamp rời, hai là bảng mạch được tích hợp bên trong preamp hay ampli tích hợp.
Một vài máy tính có thể cho phép người dùng kết nối đầu ra của mâm đĩa than với máy thông qua một giao tiếp kết nối âm thanh đặc biệt. Giao tiếp này được gọi là sound card, về bản chất có thể là một bo mạch nằm trong máy hoặc là một thiết bị ngoại vi nhỏ. Nó có tác dụng khuếch đại tín hiệu phono với mức âm lượng rất thấp từ kim đĩa than, sau đó chuyển tín hiệu này sang định dạng digital rồi áp đường cong EQ RIAA thông qua phần mềm đi kèm. Trong những trường hợp như vậy, người dùng không cần bỏ tiền ra mua ADC và phono preamp, thế nhưng chất lượng âm thanh mà phương pháp này đem lại không thể bằng với khi dùng ADC và phono preamp chuyên dụng được.
Nếu sử dụng kết nối âm thanh trên máy tính để xử lý, trước hết người dùng cần đảm bảo rằng giao tiếp kết nối trên máy tính có thể cung cấp đủ độ lợi để khuếch đại điện áp đầu ra của kim đĩa than. Nếu như độ lợi không đủ, file digital sẽ có những tiếng nhiễu ồn, đồng thời còn bị thiếu độ động nữa.
Nếu dự định sử dụng một phono preamp rời và một ADC, người dùng sẽ cắm cổng đầu ra line level của phono preamp vào đầu vào của ADC. Quá trình chuyển đổi từ analog sang digital có thể thực hiện trên ADC rời, ADC tích hợp trên một máy thu hoặc ADC trên giao tiếp kết nối âm thanh của máy tính. Một số phono preamp cũng được tích hợp ADC, khiến quá trình này trở nên đơn giản hơn nhiều.
Một số hãng sản xuất thậm chí còn cung cấp phono preamp chuyên dụng, được thiết kế để phục vụ mục đích chuyển từ đĩa than sang nhạc số. Những phono preamp như thế sẽ có đáp tuyến tần số đầu ra phẳng do không áp dụng đường cong EQ RIAA lên tín hiệu analog. Nhiệm vụ áp dụng đường cong RIAA sẽ do phần mềm đảm nhiệm. Phương pháp này có một vài ưu điểm, chủ yếu là tăng được thêm 1 đến 2 bit cho các dải trầm. EQ RIAA của vùng digital cũng đơn giản hóa yêu cầu phải thiết lập tín hiệu đầu vào của ADC thật hoạt hảo.
Việc thêm vào từ 6 đến 12dB cho khoảng headroom bằng cách tăng độ phân giải khiến việc thiết lập mức tín hiệu đầu vào bớt quan trọng hơn. Cuối cùng, EQ RIAA của vùng digital sẽ giúp tín hiệu audio không phải đi qua quá nhiều mạch analog, bỏ qua các tụ và điện trở trong mạch RIAA thụ động, thậm chỉ bỏ qua cả tầng độ lợi bổ sung của mạch RIAA chủ động.
Người dùng cũng sẽ cần phần mềm quản lý để lưu file từ ADC lên ổ cứng máy tính. Đầu tiên, hãy đảm bảo phần mềm đó tương thích với máy tính, hệ điều hành và hỗ trợ cho các định dạng chất lượng cao. Nhìn chung, tất cả các phần mềm đều có EQ, lọc tiếng, bỏ nhiễu cùng nhiều tính năng xử lý tín hiệu khác. Mặc dù một số có thể cải thiện chất lượng file chuyển đổi, hầu hết khiến âm thanh không được trung thực như ban đầu.
Sau khi đã chuyển đĩa than thành file digital, người dùng cần tách riêng file đó thành các bài riêng và tạo nhãn cho chúng. Một phần mềm như Pure Vinyl cung cấp giao diện đồ họa rất giống mặt đĩa than, với các dải màu phân tách để tách riêng từng bài, cho phép người dùng tìm điểm bắt đầu của bài hát. Một số phần mềm còn phát hiện được khoảng trống giữa các bản nhạc và tự động tách chúng thành các file riêng.
Hiển nhiên, công việc dễ gây nản nhất nhưng lại không kém phần quan trọng khi chuyển đĩa than từ dạng vật lý sang file nhạc số là thêm các metadata như tên và tiêu đề, album, số track cho file. Khi tạo file nhạc số từ đĩa than, người dùng có thể tự tạo metadata thủ công hay mua phần mềm Gracenote để xác định bản nhạc và gắn tag. Sau khi gắn tag, file nhạc lúc này đã sẵn sàng để sử dụng. Công đoạn chuyển đĩa than thành nhạc số đến đây coi như đã hoàn thành.
Trong thời đại của digital, việc chuyển các định dạng từ analog sang đĩa than là điều khá cần thiết, đặc biệt là với những bản thu hiếm không còn xuất hiện trên thị trường. Tuy nhiên, đây là một công việc phức tạp, đòi hỏi người thực hiện phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cả về thiết bị cũng như kiến thức chuyên môn. Hi vọng rằng qua video này, quý vị và các bạn sẽ tìm được lời giải đáp cho thắc mắc của mình. Còn giờ, thời lượng của chương trình đã hết. Hẹn gặp lại trong những số tiếp theo của Tapchihifi TV.
Tapchihifi TV
