Là một thiết bị quan trọng trong hệ thống âm thanh, có ảnh hưởng đến chất âm có lẽ không kém gì loa, việc lựa chọn một preamp phù hợp là điều cốt lõi để làm nên một hệ thống cao cấp.
Preamp là “trái tim” của hệ thống âm thanh, với vai trò nhận tín hiệu từ các thiết bị nguồn phát như mâm đĩa than, đầu CD, tuner, đầu chạy băng… và cho phép người dùng lựa chọn, từ đó quyết định tín hiệu nào sẽ được gửi đến power-amp và loa. Mọi công việc điều chỉnh tín hiệu trước khi khuếch đại đều được thực hiện trên pre-amp. Nếu xét về mục đích, chúng ta có rất nhiều loại preamp như preamp line-stage để xử lý tín hiệu line-level, phono preamp để khuếch đại tín hiệu từ cartridge mâm đĩa than, DAC để chuyển tín hiệu digital sang analog, biến áp thượng (step-up transformer) – một loại thiết bị thụ động để tăng điện áp kim MC lên ngang với điện áp kim MM, AV preamp để sử dụng cho các hệ thống xem phim đa kênh…
Một khi đã quyết định lựa chọn loại preamp cần thiết, người dùng cần kiểm tra xem yêu cầu của hệ thống cần những gì. Đầu tiên là số lượng cổng đầu vào. Hãy đếm số thiết bị nguồn phát đang có và đảm bảo rằng preamp có đủ cổng đầu vào cho các thiết bị đó, đồng thời thừa thêm một cổng đầu vào nữa để dành cho nhu cầu sử dụng trong tương lai.
Hầu hết các preamp cao cấp đều chỉ có một vài tính năng cơ bản và điều này có dụng ý của nó. Trước hết, càng ít mạch điện trên đường tín hiệu, tín hiệu sẽ càng thuần khiết và chất lượng sẽ càng tốt hơn. Thứ hai, người thiết kế preamp thường sẽ phải lựa chọn đánh đổi, hoặc tạo ra một chiếc preamp với chất lượng âm thanh vượt trội, hoặc một thiết bị với rất nhiều công nghệ hiện đại. Không bao giờ có trường hợp cả hai đều cùng xuất hiện trong một cỗ máy. Hầu hết các thiết bị âm thanh hi-fi sẽ lựa chọn con đường sở hữu nhiều tính năng thay vì chất lượng âm thanh. Và vì vậy, cũng đừng ngạc nhiên nếu có những chiếc preamp với giá thành cực kỳ đắt đỏ nhưng không sở hữu những tính năng hiện đại, cao cấp. Chúng được thiết kế trước hết là đem đến chất âm cao cấp nhất. Hầu hết preamp cao cấp thường không sở hữu khả năng chỉnh tông (bass và treble) bởi hai lý do. Đầu tiên, có mạch chỉnh tông đồng nghĩa với việc thêm linh kiện vào mạch tín hiệu, điều đó dễ làm ảnh hưởng đến tín hiệu âm nhạc, dẫn đến chất lượng trình diễn âm thanh cũng bị đi xuống. Thứ hai, việc sử dụng mạch chỉnh tông hoàn toàn đi ngược lại với ý nghĩa của việc sử dụng các thiết bị audio high-end, vốn là để đem đến chất âm nguyên thủy nhất, trung thực nhất và ít bị thay đổi nhất. Do đó, mạch chỉnh tông thường bị xem là một tính năng tương đối thừa thãi, không cần thiết ở các thiết bị audio high-end.
Tuy nhiên, vẫn có một quan điểm khác hoàn toàn, cho rằng nhiệm vụ của hệ thống âm thanh không hẳn là tái tạo lại một cách trung thực tất cả những gì được thu âm lại mà là để đem đến những trải nghiệm tốt nhất, bởi lẽ có những bản thu âm có chất lượng thu âm không tốt, ảnh hưởng rất nhiều đến trải nghiệm của người nghe. Do đó nếu như việc sử dụng tính năng cân bằng âm sắc với khả năng chỉnh tông có thể đem lại được chất âm hay, chẳng lý do gì khiến ta không thể sử dụng chúng. Do đó, nếu đồng ý với quan điểm này, người dùng sẽ chẳng cần phải né tránh những preamp có khả năng cân bằng âm sắc (một vài preamp kết hợp cả hai loại này khi cho phép người dùng tắt đi cân bằng âm sắc nếu muốn.)
Cũng tương tự như vậy, rất nhiều người tranh cãi về việc có nên thêm tính năng điều chỉnh cân bằng hai loa vào một preamp cao cấp hay không. Cốt lõi của tính năng này là điều chỉnh mức âm lượng giữa hai kênh trái / phải. Nếu như bản thu giàu năng lượng hơn ở một bên loa, lúc này âm hình lẽ ra ở vị trí trung tâm giữa hai loa sẽ kéo sát hơn về phía loa lớn tiếng nhất, cảm giác về phân chia lớp lang trong âm trường cũng như hình dạng của âm trường. Hiện tượng tương tự cũng sẽ xảy ra nếu như phòng nghe có gắn quá nhiều vật liệu hút âm ở một bên tường so với bên còn lại, khiến cho âm hình không còn ở đúng vị trí trung tâm nữa. Cũng giống như điều chỉnh âm sắc, điều chỉnh cân bằng đồng nghĩa với việc lắp thêm linh kiện vào thiết bị, có thể ảnh hưởng đến chất lượng tín hiệu, khiến chất âm của preamp kém hơn so với trước đây. Một vài preamp ở quãng trên của phân khúc tầm trung thường có tính năng điều chỉnh cân bằng mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh. Không khó để tìm thấy những ampli cao cấp, với mức giá lên đến hàng trăm triệu đồng có sở hữu mạch chỉnh cân bằng loa hoặc điều chỉnh âm sắc, và việc tìm những receiver có cả hai tính năng này trong tầm giá chỉ khoảng 10 triệu đôi khi còn dễ dàng hơn.
(Hết kỳ 1)
Các bạn có thể tham khảo các sản phẩm khác tại đây
Lựa chọn công suất ampli phù hợp với loa
Nguyễn Hào
