Lựa chọn công suất ampli phù hợp với loa
Các audiophile đều hiểu rằng chất lượng âm thanh có được như mong muốn hay không sẽ do loa và ampli quyết định đến 80%. Tuy nhiên, lựa chọn được loa và ampli phù hợp với nhau không phải là điều đơn giản, bởi nếu ampli quá yếu sẽ không thể làm thoát hết chất âm từ loa và ngược lại, loa không đòi hỏi công suất mạnh nhưng dùng một ampli với công suất hàng trăm watt là một sự lãng phí không cần thiết.
Trong chương trình ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về những thông số quan trọng như trở kháng, độ nhạy, công suất và phòng nghe, những yếu tố đảm bảo rằng loa có thể phối ghép với ampli một cách an toàn. Thông qua đó, người xem có thể lựa chọn được công suất ampli phù hợp với loa, vừa để hệ thống có thể hoạt động ổn định, vừa tránh gây ra những lãng phí không thật sự cần thiết.
Trước hết, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về trở kháng. Đây là đại lượng vật lý đặc trưng cho sự cản trở dòng điện của một mạch điện khi có hiệu điện thế đặt vào, xuất hiện ở cả loa và ampli. Đơn vị của trở kháng là Ohm, chẳng hạn như 4 Ohm hoặc 8 Ohm. Trở kháng một trong những thông số để xác định xem ampli có thể phối ghép với loa hay không. Thông thường, loa sẽ có trở kháng từ 4 đến 8 Ohm, một số chiếc đòi hỏi nguồn năng lượng cực lớn sẽ có trở kháng thấp hơn, có thể là 2 Ohm. Còn với ampli, phạm vi trở kháng thường gặp là từ 4 đến 16 Ohm.
Có một điều khá thú vị, đó là công suất đầu ra của nhiều ampli sẽ thay đổi đối với những mức trở kháng khác nhau. Chẳng hạn, chiếc ampli tích hợp hai kênh NAD C326BEE có công suất liên tục là 50 watt / kênh ở cả hai mức trở kháng 4 Ohm và 8 Ohm, nhưng với công suất đỉnh, ở trở kháng 8 Ohm sẽ là 100 watt / kênh trong khi trở kháng 4 Ohm là 150 watt / kênh.
Nhìn chung, nếu phối ghép một loa có trở kháng cao hơn so với trở kháng của ampli thì sẽ không vấn đề gì. Tuy nhiên, người dùng không nên phối ghép một ampli có trở kháng chỉ 8 Ohm với một loa có trở kháng 4 Ohm vì điều đó có thể làm hỏng thiết bị. Để giúp việc khớp trở kháng dễ dàng hơn, nhiều nhà sản xuất ampli đã thiết kế để sản phẩm của mình có thể thay đổi trở kháng phù hợp với thiết bị phối ghép cùng.
Công suất là một trong những yếu tố quan trọng nhất. Trong phần thông số kỹ thuật của ampli luôn có hai con số là công suất liên tục và công suất đỉnh, đây cũng là những thông số người dùng cần lưu ý đến khi lựa chọn ampli.
Công suất liên tục là một thông số khá đặc biệt, gần như quyết định tất cả. Thông qua con số này, người dùng có thể dễ dàng hình dung ra được ampli của mình mạnh như thế nào. Thông thường, nhà sản xuất sẽ ghi trong phần thông số là công suất liên tục 50 watt ở mức trở kháng 8 Ohm, điều đó có nghĩa là khi phối ghép với loa 8 Ohm, ampli sẽ luôn gửi đến loa mức tín hiệu với cường độ 50 watt. Công suất đỉnh chính là công suất đầu ra mạnh nhất mà ampli có thể đạt được khi vượt qua mức công suất liên tục – ở đây chúng ta cần hiểu công suất đỉnh chỉ nhất thời xảy ra trong một khoảng thời gian rất ngắn, chỉ kéo dài khoảng vài mili giây khi mà độ động của bản nhạc lên đến mức đỉnh hoặc đáy.
Độ nhạy của loa, hay còn gọi là áp suất âm thanh, là đại lượng để đo độ lớn tiếng mà loa sẽ tạo ra dưới đơn vị là decibel trong khoảng cách một mét khi được cung cấp 1 watt năng lượng. Chẳng hạn, cặp loa bookshelf Audioengine HDP6 có độ nhạy 88dB sẽ tạo ra áp suất âm thanh 88dB với 1 watt năng lượng trong phạm vi 1m.
Vì sao độ nhạy lại là một thông số quan trong? Vì nó liên quan trực tiếp đến việc loa có thể lớn tiếng đến mức nào. Với cùng mức năng lượng và khoảng cách, cùng một phối ghép và phòng nghe, một cặp loa có độ nhạy thấp hơn sẽ nhỏ tiếng hơn loa có độ nhạy cao hơn. Độ nhạy không quyết định loa có tốt hay không, nhưng một cặp loa có độ nhạy cao sẽ giúp người dùng tiết kiệm chi phí vì không cần phải mua ampli với công suất quá cao để đạt được mức nghe như mong muốn,
Và còn một điều thú vị nữa liên quan đến độ nhạy, đó là để tăng thêm 3dB, công suất ampli phải tăng lên gấp đôi. Như vậy, đối với cặp loa Audioengine HDP6, nếu 1 watt tạo ra âm thanh 88dB thì hai watt tạo ra 91dB, bốn watt cho 94dB và cứ tiếp tục như vậy. Thế nhưng, âm thanh suy hao rất nhanh. Mỗi khi tăng gấp đôi khoảng cách từ người nghe đến loa, sự suy hao tăng lên 6dB. Cũng vì lý do này mà không phải cứ loa với ampli có các thông số khớp nhau là đã đủ để đem đến những màn trình diễn hay nhất.
Cũng từ khái niệm độ nhạy, có thể thấy kích thước phòng nghe đóng vai trò không nhỏ cho việc lựa chọn ampli phù hợp. Nếu như phòng nghe nhỏ, khoảng cách từ người nghe đến loa gần, người dùng không cần phải sử dụng ampli quá mạnh ngay cả khi độ nhạy loa thấp. Còn trong trường hợp phòng nghe rộng, khoảng cách từ người nghe đến loa xa, ampli nên có công suất lớn để có thể nghe rõ tiếng ngay cả khi độ nhạy của loa cao hơn 90dB.
Hãy cùng xét một ví dụ thực tế. Giả dụ chúng ta có cặp loa bookshelf KEF LS50 và ampli tích hợp Emotiva BasX A-100. Với công suất khuyến nghị cho LS50 là 25 – 100 watt, BasX A-100 sẽ dễ dàng kết hợp với cặp loa này trong các phòng nghe nhỏ. Lý do là vì BasX A-100 có công suất liên tục là 50 watt / kênh ở trở kháng 8 Ohm và lên đến 80 watt ở trở kháng 4Ohm. Con số này khớp với công suất khuyến nghị của LS50 trong phạm vi 8 Ohm, và vì độ nhạy của loa là 85dB, cặp loa này sẽ đủ để dùng trong các phòng nghe cỡ nhỏ, khoảng cách từ loa đến người nghe từ 3m trở xuống.
Với khoảng cách 1m, loa mang trở kháng 8 Ohm, độ nhạy 85dB, 64 watt từ ampli sẽ tạo ra âm lượng 103dB. Thế nhưng, khoảng cách tăng lên gấp đôi đồng nghĩa với việc âm lượng giảm đi 6dB. Do đó, nếu ngồi cách loa 3m, âm lượng cảm nhận được chỉ còn là 94dB. Mức âm lượng để tái hiện lại cảm giác giống như ngoài đời thực, hoặc giống như đang ngồi trong nhà hát sẽ nằm trong khoảng 100-104dB. Mức nghe bình thường là khoảng 91dB, trong khi đó việc tăng thêm đột ngột 10 – 20dB có thể phải đòi hỏi công suất tức thời cực lớn từ ampli. Do đó, người dùng nếu muốn nghe âm thanh lớn sẽ cần giảm khoảng cách từ vị trí nghe đến loa.
Tapchihifi TV
