Trong kỳ này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu tiếp về những yếu tố trong chất âm của một mâm đĩa than được đánh giá là có chất lượng tốt.
Những mâm đĩa than tốt không chỉ thể hiện được tốc độ chuẩn, độ động cao mà còn có các dải trầm sâu và chắc chắn. Trong điều kiện hệ thống sử dụng mâm đĩa than, tay cơ và kim chất lượng cao, không chỉ lực mà ngay cả sự nhất quán, kiểm soát dễ dàng và độ động của các dải tram cũng ở một đẳng cấp khác hoàn toàn. Với một hệ thống như vậy, người nghe có thể nhận ra từng khác biệt nhỏ về cao độ của dải trầm cũng như thay đổi về độ động. Trên hết, một hệ thống tốt sẽ tái hiện được sự phong phú về âm sắc trong một dàn nhạc, với các tiếng nhạc cụ như acoustic bass, electric bass, cello, bass clarinet, piano hay organ được thể hiện rõ ràng, khác biệt với nhau.
Không chỉ thể hiện tốt các đoạn nhanh, mạnh, tức thời, một hệ thống đĩa than hay cần tái hiện được sự rã âm của nhạc cụ một cách chuẩn xác. Có một vài nhạc cụ như trống lẫy, khi ngừng lại đột ngột thì âm thanh gần như dừng hẳn. Trong khi đó, các nhạc cụ như cymbal, piano khi không dùng pedal hay các nhạc cụ thuộc họ viol có độ rã âm kéo dài đến vài giây. Điều này có thể không ảnh hưởng đến trải nghiệm âm nhạc, nhưng tái hiện lại chính xác sự rã âm có thể khiến cho âm sắc trở nên phong phú hơn đẹp hơn, vì rã âm của một nốt có thể ảnh hưởng đến nốt tiếp theo. Nhạc sĩ và người biểu diễn, với những hiểu biết về nhạc cụ, khi làm nên một bản nhạc bao giờ cũng muốn rằng người nghe sẽ nghe và cảm nhận bản nhạc theo cách mà những người làm nên bản nhạc đó mong muốn, ngay cả với những chi tiết nhỏ nhất. Và những mâm đĩa than cao cấp tuyệt vời ở chỗ có thể tái hiện những chi tiết nhỏ nhặt như rã âm một cách chuẩn xác, chứ không “dìm” những chi tiết đó đi.
Để kiểm tra độ trong, rõ của mâm đĩa than, chúng ta có thể dùng các bài test với bộ gõ. Nếu như cấu trúc độ động với các những âm thanh nhanh, mạnh, tức thời và rã âm không rõ ràng, lúc đó người nghe sẽ cảm thấy âm thanh bị kéo đuôi, thiếu mất sự nhanh nhạy và những gì nghe được dường như chỉ là âm dội lại của nhạc cụ chứ không phải trực tiếp từ chính nhạc cụ đó nữa. Việc nghe biểu diễn trực tiếp ngoài đời thực sẽ giúp người nghe có thêm kinh nghiệm để từ đó đánh giá âm thanh tái tạo từ hệ thống âm thanh chuẩn hơn.
Nhìn chung, mâm đĩa than, tay cơ và kim đều để lại ảnh hưởng lên chất âm cảm nhận được và độ cân bằng âm sắc. Kể cả những thiết bị cao cấp nhất cũng sẽ có đặc điểm âm thanh của riêng mình. Do đó, để được trải nghiệm hay, phù hợp với người nghe nhất, các chi tiết như mâm đĩa than, tay cơ và kim cũng phải phù hợp với nhau. Nếu sử dụng một kim có chất âm hướng trước, âm sắc có phần sáng với một tay cơ có cùng những đặc điểm như vậy, lắp trên một mâm đĩa than có chất âm mạnh bạo, âm thanh cảm nhận được có thể không dễ chịu cho lắm. Tuy nhiên, cũng cùng những thiết bị, nếu như biết dùng để bổ sung cho những hệ thống còn thiếu chất âm mà chúng mang thì đó sẽ là sự phối hợp tuyệt vời.
Tất nhiên, về mặt lý thuyết, những mâm đĩa than, tay cơ và kim tốt nhất thường có chất âm thiên về sự trung tính, và sự trung tính này càng rõ bao nhiêu thì yếu tố phối ghép càng ít quan trọng đi bấy nhiêu. Những mâm đĩa than và tay cơ cao cấp nhất có thể trung tính tới mức người nghe dùng được chúng ở bất cứ phối ghép nào mà vẫn đem lại được chất âm cực kỳ đỉnh cao. Tuy nhiên, kim đĩa than thì ngược lại, chúng không trung tính, do đó thay đổi kim đĩa than cũng thay đổi đáp tuyến tần số, mức độ chi tiết, cảm nhận không gian, độ động cũng như âm sắc.
Khi nghe đĩa than, người nghe cũng cần chú ý đến hai yếu tố thuộc về tốc độ: độ chính xác và độ ổn định. Độ chính xác để ám chỉ tốc độ xoay của mâm than gần đạt đến mức 33 1/3 vòng hay 45 vòng / phút như thế nào. Người nghe chỉ cần quan tâm đến độ chính xác nếu quan trọng về cao độ và sự nhanh – chậm. Tuy nhiên, tốc độ không ổn định sẽ rất dễ bị lộ và cực kỳ khó chịu. Sự ổn định liên quan đến khả năng xoay đồng đều, nhất quán của mâm. Tốc độ không ổn định sẽ gây ra méo rung sai tốc gọi là Wow và Flutter. Wow là sự thay đổi chậm, khiến cho cao độ của bản nhạc thay đổi lên xuống một cách từ từ, thể hiện rõ nhất với các bản piano solo với các nốt duy trì liên tục. Flutter là hiện tượng tốc độ dao động nhanh, tạo thành hiệu ứng âm thanh như tremolo. Wow và Flutter kết hợp với nhau khiến âm thanh thiếu đi sự ổn định, làm mất đi các chi tiết nhỏ như hài âm hay sự kéo đuôi của rã âm vang, trong khi các chi tiết này cũng rất quan trọng vì góp phần làm nên sự phong phú, đa dạng của âm sắc.
Các bạn có thể xem thêm phần khác tại đây
Nên nghe những gì khi chọn mua mâm đĩa than (phần 1)
Các bạn có thể tham khảo các sản phẩm khác tại đây
Giới thiệu dòng loa Pylon Diamond
Nguyễn Hào
