Những chiếc loa cổ nhất trên thế giới hiện nay đã bước qua tuổi 100 được vài năm. Thế nhưng, ngay từ khi ngành kỹ thuật điện còn ở giai đoạn sơ khai, con người đã tìm kiếm những phương thức khác nhau để lưu giữ, tái tạo và làm cho âm thanh trở nên rõ ràng hơn. Ngành công nghiệp audio mới chỉ bắt đầu từ cách đây vài chục năm, nhưng lịch sử của loa lại là một câu chuyện trải dài qua ba thế kỷ.
Tuy nhiên, những chiếc loa hoàn chỉnh giống như ta thấy ngày nay chỉ mới xuất hiện từ cách đây gần 60 năm. Trong loạt chương trình kéo dài hai kỳ, chúng tôi sẽ giới thiệu đến quý vị 10 cặp loa được đánh giá là có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử. Những cặp loa này hoặc giới thiệu một công nghệ mới, hoặc làm thay đổi thị trường, hoặc ảnh hưởng đến một thiết kế trong tương lai, hay đem đến cho người nghe những khía cạnh chưa từng biết đến về chất lượng âm thanh. Vậy, đó là những cặp loa nào?
1. Klipschorn
Klipschorn là một huyền thoại đích thực, trong suốt lịch sử của ngành audio, đây là cặp loa duy nhất được sản xuất liên tục hơn 70 năm qua. Thế nhưng đấy không phải là lý do cặp loa ấy có mặt trong danh sách này. Sở dĩ Klipschorn là một sản phẩm mang tính đột phá vì nó sử dụng thiết kế họng kèn gấp. Paul Klipsch, một nhà phát minh kiêm chủ doanh nghiệp đã đưa ra ý tưởng sắp xếp các khoảng và đường dẫn cho sóng âm của dải trầm để dần mở rộng cho chúng khi thoát ra ngoài. Nhìn chung, nhờ các nếp gấp mở rộng trong đoạn đường dẫn của họng kèn mà âm thanh được khuếch đại một cách hiệu quả. Nếu không có nó, họng kèn cho driver woofer sẽ phải to bằng cả một căn phòng.
Thiết kế này kể từ năm 1946 đến nay chưa hể thay đổi vì nó vốn dĩ đã hoàn hảo ngay từ ngày đầu. Bốn nguyên tắc của Klipsch trong quá trình tái tạo âm thanh là độ nhay cao, đáp tuyến tần số phẳng, hướng tính được kiểm soát tốt và độ động tốt đã giúp Klipschorn mà lại một chất âm cực kỳ ấn tượng ngay cả khi đặt sát tường ở góc phòng, một chất âm cao cấp đúng nghĩa. Với tuổi đời hơn 70 năm, rõ ràng đây là một cặp loa của lịch sử, có thiết kế đi trước thời đại.
2. Advents
Henry Koss là một bậc thầy về loa, một biểu tượng của ngành công nghiệp loa ở nước Mỹ những năm 50 – 60. Sau khi rời khỏi công ty KLH, ông đã lập ra một thương hiệu mới tên là Advent và cho ra mắt hai mẫu loa, chỉ gọi một cách đơn giản là Advent Loudspeaker và Smaller Advent Loudspeaker. Những năm 70, chúng được xem như là niềm mơ ước của bất cứ audiophile nào. Ở trong điều kiện nguyên thuỷ nhất, không qua bất cứ chỉnh sửa hay sửa chữa nào, những cặp loa này vẫn giữ nguyên được chất âm tự nhiên, thuần chất, thậm chí vượt qua không ít hệ thống siêu loa ngày nay. Đặc biệt các dải âm cao được tái hiện một cách rực rỡ, thoáng đãng. Nhược điểm duy nhất của cặp đôi Advent chỉ là thiếu đi khả nặng tạo ra âm trường rộng, đa chiều. Nhưng điều này có thể bỏ qua được vì suy cho cùng, hai cặp loa Advent này vẫn chỉ là loa bookshelf mà thôi.
3. KLH Model 9
Vượt lên trên các mẫu loa tĩnh điện cùng thời lúc bấy giờ, KLH Model 9 là lời khẳng định rằng đã đến lúc thiết kế loa tĩnh điện toàn dải trở nên hoàn thiện. Tầm nhìn của thiên tài Henry Kloss, người từng làm cho ba thương hiệu nổi tiếng Acoustic Research, KLH và Advent, đã khiến Model 9 cùng người anh em sau này là Double 9 trở thành những cặp loa đáng nhớ của lịch sử. Chúng không chỉ thừa hưởng chất âm vượt trội của Quad ESL như các dải trung trong, rõ, độ méo tiếng thấp mà còn mở rộng các dải trầm tới 40Hz. Tất nhiên, cặp loa này vẫn có hai nhược điểm – đòi hỏi vị trí đặt loa thật tốt và tiêu thụ nhiều năng lượng. Thế nhưng, khi đáp ứng được những điều này, không nhiều cặp loa điện động có thể so sánh được với KLH Model 9 về tốc độ, uy lực cũng như sự trung thực. Không sai khi nói rằng sau Quad ES-57, Model 9 chính là cặp loa làm nên những cặp loa tĩnh điện về sau này.
4. Infinity IRS V
Đây là phiên bản cuối cùng của dòng Infinity Reference System đời đầu. Sau hơn 30 năm, đây vẫn là cặp loa đứng đầu thế giới về mặt đáp tuyến tần số, nhất quán từ đầu đến cuối. Phạm vi từ 15Hz đến 45kHz trong giới hạn ± 2 dB là điều không một cặp loa hiện đại nào làm được. Độ trung thực của IRS V cao tới mức chính cha đẻ của nó, Arnie Nudell cũng phải công nhận rằng cặp loa này bỏ xa ba phiên bản trước đó do chính ông làm ra. Loa sử dụng tweeter EMIT đã được cải tiến đáng kể để chất âm thiên sáng trở nên tự nhiên hơn, gần giống với các mẫu ribbon tweeter ở loa Magnepan. Driver midrange EMIT và ENIN cũng được chuyển thành dạng ribbon màng phẳng, trong khi 12 driver woofer Watkins dùng sợi graphite nay được kết hợp với mạch khuếch đại lên đến 2000 watt. Sự ấn tượng của hệ thống loa này còn nằm ở khả năng kết hợp hài hoà, dịch chuyển một cách tự nhiên từ dải trầm lên các dải cao hơn, một điều thường được tìm kiếm ở những cặp loa cao cấp ngày nay và Infinity IRS V là cặp loa đầu tiên làm được đến đó.
5. Bose Acoustimass AM-5
Nếu như chúng ta đang tìm những cặp loa hay nhất trong lịch sử, sẽ không có một cặp loa Bose nào xuất hiện trong này. Thế nhưng, xét về tầm ảnh hưởng, Bose Acoustimass AM-5 lại là một trong những hệ thống quan trọng bậc nhất. Giai đoạn thập niên 80, hình thức nghe nhạc giải trí không còn là thú vui của người lớn tuổi, có tài chính dư dả nữa mà đã lan sang cả giới thanh niên. Với những người vừa tốt nghiệp ra trường, việc đặt một cặp loa Advent hay Klipschorn đắt đỏ, đồ sộ trong phòng có phần bất hợp lý. Đúng lúc này Bose AM-5 xuất hiện và khiến họ phải chú ý.
Ngày nay, khi nhìn lại, có thể thấy rằng Bose AM-5 đã tạo ra một cuộc cách mạng cho hệ thống đa kênh với sự kết hợp giữa subwoofer và loa vệ tinh, từ đó khiến cho việc đưa rạp hát tại gia vào phòng khách gia đình trở nên khả thi. Vì vậy, bất chấp việc chất âm rất tầm thường, Bose AM-5 vẫn được ưa chuộng và theo một báo cáo vào đầu thập niên 90, chỉ riêng AM-5 thôi đã chiếm đến 30% thị trường loa Mỹ rồi.
Tapchihifi TV
