Ở kỳ trước, chúng ta đã tìm hiểu về khái niệm, các đặc điểm về không gian, độ sâu và chiều rộng âm trường. Trong bài viết này, những đặc điểm còn lại của đặc tính này cũng sẽ được tìm hiểu kỹ hơn.
Có một đặc tính liên quan đến âm trường được gọi là âm tầng. Đây là khả năng của hệ thống âm thanh giúp tạo ra những dấu hiệu cho thấy các âm hình được đặt trên âm trường ảo có khoảng cách với nhau. Số lượng âm tầng càng nhiều càng cho thấy thiết bị có khả năng tái hiện rất tốt. Những thiết bị audio chất lượng thấp thường chỉ tạo ra được một lượng âm tầng khá hạn chế, có thể chỉ có ba, bốn mức độ khoảng cách trong âm trường. Những thiết bị chất lượng cao nhất thường sẽ tạo ra khoảng cách liên tục giữa các âm hình. Thiếu đi những đặc tính này sẽ khiến người nghe nhận ra tất cả chỉ là giả. Nhưng khi các dấu hiệu quan trọng liên quan đến không gian, khoảng cách được tái hiện một cách rõ ràng, khoảng cách giữa thật – giả bị lu mờ đi và có những lúc, người nghe gần như không phân biệt được rằng thứ họ đang nghe có phải là thật hay không nữa.
Tỏa hình (Bloom) là hiệu ứng âm hình của một nhạc cụ riêng lẻ có quầng khí bao quanh. Hiệu ứng này thường gắn liền với âm trường. Mặc dù đường nét, giới hạn của âm hình có thể được tái hiện một cách rõ ràng, âm trường với hiệu ứng tỏa hình sẽ đem đến cảm giác có một không gian riêng, thường là khá nhỏ, bao quanh âm hình đó. Đây là một hiệu ứng khá tích cực, đem đến cho âm trường cảm giác tự nhiên, rộng mở và thoải mái hơn.
Tính động (action) là một đặc tính khác của âm trường, mô tả cảm giác hiệu ứng tỏa hình mở rộng ra không gian xung quanh nhạc cụ, cũng như thể hiện độ động của nhạc cụ đó đang tăng dần lên. Có thể hiểu hiệu ứng tính động là hiệu ứng tỏa hình với yếu tố độ động. Hãy thử tưởng tượng tiếng kèn trumpet trong đời thực, cũng như cảm giác âm thanh tỏa rộng ra khi tiếng kèn chơi lớn hơn. Một vài thiết bị thể hiện tính động rất tốt, từ đó đem đến cảm giác thực tế, sống động hơn các thiết bị yếu hơn về tính động.
Chất lượng âm trường của một thiết bị nên được đánh giá với điều kiện sử dụng nhiều tín hiệu âm thanh khác nhau. Nhiều thiết bị thể hiện âm trường rất tốt với mức âm lượng thấp, thế nhưng kém hẳn đi khi tăng âm lượng lên và khi bản nhạc trở nên phức tạp. Do đó, khi nghe người nghe cũng sẽ phát hiện rat hay đổi về mặt không gian khi tín hiệu cũng thay đổi theo.
Có một số thiết bị thể hiện âm trường rất rõ ràng, trong sáng, cho phép người nghe cảm nhận được mọi chi tiết về không gian. Một âm trường như vậy cũng đồng nghĩa với việc chất âm của thiết bị khá rõ ràng, giàu chi tiết. Ngược lại, âm trường bị mờ thường sẽ khiến cho chất âm trở nên khá dày, khó có thể rõ được các chi tiết.
Bên cạnh khả năng cân bằng chất âm và không có tính gơn hạt, âm trường cũng là một yếu tố cần được ưu tiên. Khả năng tái hiện âm thanh dưới dạng một loạt hình ảnh, bao quanh bởi trường sân khấu ảo – tất nhiên cũng là một hình ảnh khá lớn – là điều rất quan trọng để khiến cho bản nhạc giống với thực tế hơn. Một trong những yếu tố làm nên nhạc tính chính là việc âm nhạc tách biệt, độc lập khỏi loa, khi đó ta sẽ phát hiện ra âm thanh phát ra từ những vị trí khác nhau trong trường âm thanh ảo chứ không gắn liền với vị trí của loa. Âm trường với đầy đủ không gian, độ sâu, tính tập trung, âm trường, tỏa hình và sự trong sáng sẽ luôn khiến người nghe bất ngờ bởi những gì mà họ cảm nhận được.
Để đánh giá âm hình, cũng là để nghe được các đặc tính được nêu ra từ kỳ trước đến giờ, người nghe phải sử dụng các bản thu có chưa đựng những đặc điểm không gian đó. Các bản thu studio sử dụng nhiều micro và chèn âm hiếm khi thể hiện được những đặc điểm ấy. Chỉ những bản thu được thực hiện ở môi trường thực, với kỹ thuật thu âm stereo cùng một đường tín hiệu thuần mới có thể tái hiện lại được các đặc điểm của âm trường. Nói một cách đơn giản, âm trường mà ta nghe thấy là sự kết hợp giữa bản thu và hệ thống âm thanh. Nếu các đặc tính âm trường không có trong bản thu thì ta sẽ không bao giờ cảm nhận được chúng. Hầu hết các bản thu dành cho audiophile hiện nay đều được thực hiện với kỹ thuật thuần túy và trung thực nhất để có thể ghi được các thông tin về không gian một cách tốt nhất.
Cuối cùng, âm trường với chất lượng tốt nhất thường dễ bị phá hỏng nhất. Người nghe phải ngồi đối diện chính giữa hai loa, đồng thời các thiết bị trong hệ thống phải có chất lượng thật cao. Những thiết bị chất lượng thấp, phòng nghe không được xử lý tốt hay vị trí đặt loa tồi đều có thể làm ảnh hưởng đến âm trường. Tất nhiên, không phải lúc nào cũng cần thiết bị đắt tiền mới có được âm trường tốt. Không ít món đồ với giá phải chăng cũng làm được điều này, chỉ có điều tìm được những thiết bị như vậy không hề đơn giản chút nào.
(Hết kỳ 9)
Các bạn có thể tham khảo các sản phẩm khác tại đây
Nuda – Nối tiếp sự ấn tượng của Viva Master Horn
Bách Diệp
