Phụ kiện của mâm đĩa than đóng vai trò quan trọng hơn người dùng nghĩ rất nhiều. Đó là lý do vì sao việc đầu tư cho các phụ kiện như tấm lót mâm xoay, cục chặn hay thậm chí hệ thống giữ bằng chân không
Tấm lót đĩa than được thiết kế để giảm thiểu rung chấn xuống mức tối thiểu, đồng thời cũng hút các rung chấn còn dư lại. Những người thiết kế tấm lót dạng mềm tin rằng tấm lót nỉ sẽ hoạt động tốt hơn trong việc loại bỏ rung chấn ở trên đĩa. Trong khi đó, quan điểm của những người thiết kế tấm lót cứng tin rằng bề mặt chắc chắn sẽ tạo điểm tiếp xúc tốt hơn giữa đĩa than và mâm xoay. Cuối cùng, có những nhà sản xuất mâm đĩa than quyết định không dùng tấm lót, bởi họ tin rằng thiết kế mâm xoay chất lượng có thể loại bỏ rung chấn tốt hơn bất cứ tấm lót nào. Những người làm marketing lại đưa ra quan điểm vật lý, cho rằng năng lượng sẽ chuyển hóa nhiều nhất khi những đặc tính vật lý quan trọng của mâm xoay gần khớp với đặc tính vật lý của đĩa than. Hiện tượng sóng cơ học chuyển thành dạng khác cũng được ghi chép lại khá nhiều trong các lĩnh vực kỹ thuật. Vì thế, cho đến nay người ta vẫn còn tranh cãi xem liệu việc thiết kế mâm xoay chuẩn, với những vật liệu chất lượng liệu có tốt hơn so với việc dùng tấm lót không. Chưa kể, một vài tấm lót mềm còn tích bụi, rất không tốt cho mâm đĩa than.
Bên cạnh tấm lót, chặn đĩa than cũng là một phụ kiện đơn giản được dùng khá phổ biến. Chặn đĩa than có tác dụng gia tăng tiếp xúc giữa mâm xoay và đĩa để đĩa không thể rung tự do được. Bộ chặn lý tưởng có thể ngăn cản được rung chấn, từ đó cải thiện chất lượng âm thanh. Một cục chặn tốt sẽ chuyển các rung chấn từ đĩa lên mâm xoay, từ đó triệt tiêu hoàn toàn rung chấn không cần thiết kia. Ngoài ra, chặn đĩa than cũng có tác dụng ép phẳng những đĩa bị cong, vênh nhẹ.
Hiện tại có ba biến thể của chặn đĩa than. Loại thứ nhất chỉ đơn giản là một cục nặng vòng qua trục xoay để giữ cố định đĩa than. Khối lượng của chặn đĩa than sẽ đủ nặng để ép đĩa vào mâm xoay. Loại thứ hai có cơ chế ren xoay để có thể bám chắc hơn vào trục xoay. Loại thứ ba sử dụng cơ chế khóa để đẩy cục chặn ép sát vào đĩa. Sử dụng loại chặn đĩa than nào để đạt hiệu quả cao nhất sẽ tùy thuộc vào cảm nhận của người nghe, khuyến nghị của nhà sản xuất hay gợi ý của người bán hàng. Lưu ý rằng những cục chặn có khối lượng quá lớn thường không được khuyến khích sử dụng cho mâm đĩa than dùng hệ treo lò xo, vì nó sẽ ép lò xo xuống (hoặc kéo dãn lò xo nếu thân máy phụ được treo trên bệ máy chính). Ngoài ra, còn có một loại phụ kiện nữa là những vòng kim loại nặng, đường kính hơn 30cm được đặt ở trên đỉnh, sát với mép đĩa. Các vòng này sẽ có nhiệm vụ lắp cố định đĩa vào mâm xoay, nhưng khi đưa vào thực tế khá khó sử dụng. Dù lựa chọn cách nào thì người nghe cũng cần nhớ rằng cục chặn gần như là thứ không thể thiếu cho một mâm đĩa than cao cấp.
Có lẽ cách tốt nhất để giữ đĩa than trên mâm xoay là sử dụng một hệ thống chân không – phương pháp giống như khi cắt đĩa master, cũng sử dụng chân không để giữ đĩa master trên bàn xoay của máy cắt. Với phương pháp này, người ta sẽ sử dụng máy bơm để tạo chân không, sau đó đưa chân không này sang mâm xoay bằng các đường ống. Mâm xoay sẽ có các kênh nhỏ để phân phối lực hút chân không, đồng thời ở rìa mâm xoay có mép cố định nhô ra khớp với đĩa để niêm phong chân không lại. Chân không sẽ ép chặt đĩa vào bề mặt mâm xoay để rung chấn không xuất hiện trên bề mặt đĩa, đồn thời cũng giữ đĩa phẳng hơn, ngay cả khi độ cong vênh ở mức trung bình. Để so sánh việc sử dụng hệ thống giữ chân không, ta có thể tắt hệ thống đi và nghe thử khi không dùng chân không. Nhìn chung, việc sử dụng hệ thống giữ chân không đem đến thay đổi đáng kể về mức độ rõ ràng, âm sắc cũng như khả năng tập trung âm hình. Những người phản đối phương pháp này cho rằng chân không có thể giữ bụi lại trên đĩa, từ đó tạo ra hiện tượng nhiễu ồn âm nền. Tuy nhiên, cũng có nhiều báo cáo ghi nhận rằng việc sử dụng hệ thống giữ chân không hoàn toàn không gây ra hiện tượng này. Những mâm đĩa than của TechDas như Air Force One, mâm đĩa than cao cấp của SoTA đều là những mâm đĩa than tiêu biểu cho phương pháp này.
(Hết phần 4)
Tìm hiểu về mâm đĩa than (phần 1)
Tìm hiểu về mâm đĩa than (phần 2)
Tìm hiểu về mâm đĩa than (phần 3)
Tìm hiểu về mâm đĩa than (phần 5)
Các bạn có thể tham khảo các sản phẩm khác tại đây
Hướng dẫn chọn mua ampli đèn tốt nhất
Thanh Tùng
